نویسنده: پیام فضلی نژاد
علی رغم همه این پروژه ها و راهبردها، هیچ یک از روسای سرویس های جاسوسی اروپا و آمریکا که در مقام «مشاوران ویژه اعلیحضرت» عمل می کردند، چاره ای برای «بی ثباتی سیاسی» رژیم سلطنتی خود او نیافتند. از نگاه اغلب این سرویس ها، مساله فقط سقوط شاه ایران نبود، بلکه کابوس آن ها «اقتدار سیاسی شیعیان» بود. به ویژه در نگاه کنت دمارانش، «نژاد جدیدی از ابرقدرت های سرکش» زاد و ولد می کردند که «ایران» در مرکزشان قرار داشت؛ دقیقا همان جایی که «مسلمانان اصول گرا می خواهند از گوشه و کنار دنیا، هر نوع مذهب دیگری به جز اسلام را برچینند.»44 این، همان ذهنیتی است که تئوریسین های سرویس های جاسوسی موساد و سیا نیز دارند و نامش را «سکولار زدایی از جهان» گذاشته اند. 
از نگاه لیبرال های یهودی، اساساً وقوع انقلاب اسلامی برابر با پیروزی ایران در نخستین صحنه های سهمگین «جنگ جهانی چهارم» بود، چون دست کم با وقوع این انقلاب، شالوده فلسفی «فکر مدرنیته» شکست و به قول جرج ویگل، آمریکا در اوج ناباوری مجبور گشت تا «روند سکولار زدایی از جهان» را به رسمیت بشناسد.۴۵ جف هینس این روند را یکی از پیامدهای بهت آور سال های پایانی قرن بیستم می داند و آن را به مرگ تئوری «نوسازی و توسعه اجتماعی لیبرال» تعبیر می کند.۴۶ او می گوید انقلاب ۱۹۷۹.م در ایران نادرستی این تئوری ها را نشان داد، چون «نوسازی» و«توسعه مدرن» اگرچه به «بی هویتی بشر» انجامید، اما به «سکولاریسم محض» و «دین زدایی اجتماعی» نرسید، بلکه بشر را به سوی جست وجوی هویت، معنا و حقیقت زندگی اش کشاند.۴۷ برنارد لوئیس، استاد برجسته اسلام شناسی در دانشگاه های اسرائیل، سال ها پیش از ساموئل هانتینگتون زنگ خطر انقلاب اسلامی را چنین به صدا درآورد:
مبارزه آینده چیزی جز «برخورد تمدن ها» نیست؛ یعنی یک واکنش احتمالاً غیرعقلانی، اما مطمئناً تاریخی از سوی یک رقیب کهن علیه «میراث یهودی- مسیحی ما»، علیه «وضعیت کنونی سکولار» ما، و علیه گسترش جهان شمول این دو است.۴۸
جهان لحظات حساسی را به خود می دید و لیبرال ها علی رغم همه نقشه هایشان مانند عملیات طبس و کودتای نوژه در اردیبهشت و تیرماه ۱۳۵۹، نتوانستند مسیر تاریخ را به سود خود تغییر دهند. روزهای پایانی آبان ۱۳۵۹، جمبوجت الکساندر دمارانش دوباره از مقر سرویس جاسوسی در پادگان تورل و ۲۰ کیلومتری پاریس برخاست؛ این بار نه به سوی ایران یا مراکش، بلکه وارد کریدور هوایی سنت لوسیا (کانال پروازی اختصاصی CIA ) شد و مسیر کالیفرنیا را پیمود تا در باند فرودگاه اختصاصی یک اقامتگاه ویلایی بنشیند؛ جایی که رونالد ریگان به عنوان برنده مبارزات انتخاباتی آمریکا، خود را برای ورود به مقر ریاست جمهوری آماده می ساخت. نشست محرمانه کالیفرنیا که
۳ ساعت طول کشید و سرپرست خبرنگاران خارجی مجله نیوزویک نیز در آن حضور یافت، آغازگر یک رشته جلسات پیاپی بود تا رهبر آینده ایالات متحده تصویر روشنی از «پازل ایران» در ذهنش بسازد.۴۹ بیشتر وقت به رایزنی درباره چگونگی آزادسازی گروگان های آمریکایی از ایران و جنگ افغانستان گذشت، اما ریگان ناگهان بحث را نیمه کاره گذاشت و از رئیس سرویس جاسوسی فرانسه پرسید: «اشخاصی درست مانند آیت الله خمینی، دقیقاً چطور می اندیشند؟»50 دمارانش در پاسخ، از سطح یک بحث سیاسی به درون مساله ای فلسفی رفت و گفت:
آن ها آنطور که ما می بینیم، نمی بینند. سیستم داخلی شان و فکرشان مانند ما نیست. «دشمنان جدید» ما که «مسلمانان اصول گرا» هستند، به عنوان «سربازان خدا» خدمت می کنند. بنابراین، «انسان» برای آن ها معنای کاملاً متفاوتی نسبت به معنایی که برای ما دارد، داراست.۵۱
درک اطلاعاتی از شخصیت رهبران مسلمان ایران، همیشه مشکل عمده سیستم سیاسی آمریکا بوده است. به روایت دمارانش، رهبران جوامع سرمایه داری هیچ وقت «نظم فکری مسلمانان» را نفهمیدند. ریچارد هلمز، رئیس سابق سیا، پس از ۴ سال حضور در ایران گفت که «هیچ وقت نمی تواند ایرانیان را درک کند، چون آنان چرخش فکری عجیبی دارند.»52 در میانه دهه ۱۳۵۰، یک بار هلمز همراه همسر انگلیسی اش سینتیا از مشهد و بارگاه امام هشتم شیعیان دیدن کردند. آن ها از مشاهده شور و حرارت زائران یکه خوردند و البته به شدت مضطرب شدند. رئیس سابق سیا در خاطراتش آن صحنه ها را این گونه جمع بندی کرد: 
تلاش برای سوق دادن چنین مردمی به سمت غرب که اگر چه عرق از سر و رویشان می ریزد، اما برای رساندن دست خود به ضریح امام رضا (ع) چنان اشتیاقی دارند، کار آسانی نیست.۵۳
وانگهی، رهبران امنیتی آمریکا در گزارش های رسمی شان ضمن اعتراف به عدم درک جامعه مذهبی ایران، از ناتوانی خود نیز برای نفوذ در میان انقلابیون واقعی می نالیدند. برای همین، از ابتدای انقلاب چاره کار را سرمایه گذاری بر روی افزایش نفوذ سیاسی جناحی یافتند که آن را «میانه روهای اسلامی» در داخل حکومت نامیدند.۵۴ پیشنهاد کنت برای گذر از این بحران اطلاعاتی، تغییر سبک جاسوسی از ایران بود: جاسوسی به سبک فرانسوی؛ یعنی یا جاسوسان بومی را استخدام کنید، یا به ایران بروید و «مدت ها شهرها را بگردید؛ به زبان مردم کوچه و بازار حرف بزنید و افکار و آرزوهایشان را درک کنید. بعد شما می توانید یک تحلیلگر اطلاعاتی و یک جاسوس خوب در منطقه باشید.»55 با پیروی از همین استراتژی، سال ها از انجمن ایران شناسی فرانسه در خیابان فلسطین تهران به عنوان یک پوشش امنیتی و پاتوق پنهان برای جاسوسان فرانسوی و سرویس هایی مانند موساد استفاده می گردد.۵۶
او سه ماه بعد در بهمن ۱۳۵۹ باز هم به ملاقات ریگان رفت، اما پیش از آن عازم بغداد شد تا شخصاً عملیات نظامی مشترک فرانسه و عراق علیه ایران را در جنگ تحمیلی ارزیابی کند. وقتی پای دمارانش به کاخ صدام حسین رسید، در اولین دیدار با رئیس جمهور عراق از او خواست تا ترتیب حضورش را در اردوگاه اسرای ایرانی بدهد. تصویر «پازل ایران» برای کنت شفاف تر می شد و البته، اعتراف کرد «آمادگی لازم برای آنچه می دیدم را نداشتم.»57 اگر دی ماه ۱۳۵۷ هنگام آخرین سفرش به تهران لحظه های آغازین «جنگ عقیده» را دید، دی ماه ۱۳۵۹ در اردوگاه های عراقی صحنه های یک «مقاومت» شگفت انگیز را شاهد بود:
آنجا نیز ایرانیانی را دیدم که قاطعانه برای فدا کردن جان خود در راه اعتقاداتشان آمادگی داشتند. آن منظره، منادی «جنگ جهانی چهارم» بود که ما فقط «درک نامشخصی» از آن روی صفحه رادار داریم.۵۸
